maiakee on Nostr: ...
โสดาบันหรือพระอริยบุคคลขั้นแรกสามารถผิดศีลบ้างได้ไหม ⁉️
พระพุทธเจ้าทรงสอนว่าแม้โสดาบันจะละสังโยชน์ 3 ประการแล้ว แต่ยังคงมีราคะ โทสะ โมหะ อยู่ในระดับเบาบาง ทำให้สามารถ พร่องศีลได้ในบางครั้ง แต่จะไม่กระทำผิดศีลร้ายแรงจนถึงขั้นตกอบายภูมิ
ตามพุทธพจน์ โสดาบัน (Sotāpanna) เป็นพระอริยบุคคลระดับต้น ผู้ละ สังโยชน์ 3 ได้แก่
1. สักกายทิฏฐิ – ความเห็นว่ามีตัวตนอันเที่ยงแท้
2. วิจิกิจฉา – ความลังเลสงสัยในพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์
3. สีลัพพตปรามาส – ความเชื่อว่าศีลพรตภายนอก (ที่ผิดทาง) เป็นทางพ้นทุกข์
แม้ว่าโสดาบันจะเป็นอริยบุคคล แต่ยังไม่ได้ละกิเลสทั้งหมด ยังมี ราคะ โทสะ โมหะ เหลืออยู่ในระดับเบาบาง ทำให้ยังสามารถ “พร่องศีล” ได้ในบางกรณี
1. โสดาบันอาจเผลอผิดศีลได้ในบางครั้ง
(1) สัมปัณฑิตสูตร – อังคุตตรนิกาย เอกาทสกนิบาต ข้อ 16
พระพุทธเจ้าตรัสว่า:
“อริยสาวกผู้เป็นสัมปัณฑิต (บัณฑิตแท้) ย่อมไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ลักทรัพย์ ไม่ประพฤติผิดในกาม ไม่พูดเท็จ และไม่ดื่มน้ำเมา แต่หากพลั้งเผลอไป เขาย่อมสำรวมระวังต่อไป ไม่ประมาทอีก”
• พระสูตรนี้ชี้ว่า โสดาบันอาจพลาดพลั้งทางศีลได้ แต่จะไม่ทำผิดอย่างถาวร และจะรู้ตัวพร้อมแก้ไข
(2) สีลสูตร – สังยุตตนิกาย สคาถวรรค ข้อ 13
“อริยสาวกผู้ถึงกระแสธรรมแล้ว หากประมาทล่วงศีล ย่อมไม่ซ่อนเร้น ย่อมสารภาพและปรับปรุงตนเอง”
• โสดาบันอาจมีพฤติกรรมที่พร่องศีลบ้าง เช่น พูดคำหยาบด้วยอารมณ์โกรธ แต่เขาจะไม่ปกปิดหรือเพิกเฉยต่อความผิดพลาดนั้น
2. กรณีศึกษาจากพระสูตรที่กล่าวถึงโสดาบันที่ยังมีโทสะ ราคะ หรือการกระทำที่พร่องศีล
(1) กาฬีอุปาสิกา (อังคุตตรนิกาย ติกนิบาต ข้อ 10)
• กาฬีอุปาสิกาเป็นโสดาบัน แต่ยังโกรธนางสุปปวาสาและต่อว่าด้วยวาจา
• เมื่อรู้ตัวว่าสิ่งที่ทำไปผิด นางก็สำนึกและกลับใจ
• แสดงว่า โสดาบันอาจแสดงโทสะออกมาได้ แต่จะมีสติกลับมาพิจารณาตนเอง
(2) ภิกษุที่ยังมีราคะ (วิมานวัตถุ อรรถกถา)
• มีกรณีภิกษุที่เป็นโสดาบัน แต่ยังมีความกำหนัดในรูปสตรีบ้าง
• แต่โสดาบันจะไม่ผิดศีลข้อ 3 (ประพฤติผิดในกาม) เพราะเข้าใจโทษของมัน
3. การภาวนาแทนการรักษาศีลได้หรือไม่?
พระพุทธศาสนายืนยันว่า ภาวนาไม่สามารถใช้แทนศีลได้โดยตรง แต่สามารถช่วยขัดเกลาจิตใจให้รักษาศีลได้มั่นคงขึ้น
(1) มหาจัตตารีสกสูตร – มัชฌิมนิกาย ข้อ 117
• กล่าวถึง มรรคมีองค์ 8 โดยมี
• สัมมาวาจา (วาจาชอบ)
• สัมมากัมมันตะ (การกระทำชอบ)
• สัมมาอาชีวะ (อาชีพชอบ)
• ซึ่งเป็น องค์แห่งศีล
• ถ้าขาดศีล สมาธิและปัญญาก็จะไม่มั่นคง
(2) อริยสูตร – อังคุตตรนิกาย ฉักกนิบาต ข้อ 10
“อริยสาวกที่เป็นโสดาบันแล้วย่อมไม่กลับไปเป็นปุถุชนอีก ย่อมปฏิบัติเพื่อความเจริญยิ่งขึ้น”
• แสดงให้เห็นว่า แม้เผลอผิดพลาด โสดาบันจะใช้สติ สมาธิ และปัญญาปรับปรุงตนเอง
อย่างไรก็ตาม โสดาบันที่เผลอพร่องศีลสามารถใช้ภาวนาในการขัดเกลากิเลสและทำให้การรักษาศีลมั่นคงขึ้นได้ ดังที่ปรากฏในพระสูตร
• อริยสูตร (อังคุตตรนิกาย ฉักกนิบาต ข้อ 10)
• พระพุทธเจ้าตรัสว่า “อริยสาวกที่เป็นโสดาบันแล้ว หากแม้เผลอผิดพลาด ย่อมไม่กลับไปเป็นปุถุชน ย่อมปฏิบัติเพื่อความเจริญยิ่งขึ้น”
• แสดงให้เห็นว่าโสดาบันจะใช้สติ สมาธิ ปัญญา เป็นเครื่องมือแก้ไขตนเอง
• มหาจัตตารีสกสูตร (มัชฌิมนิกาย ข้อ 117)
• กล่าวถึง “มรรคมีองค์ 8” โดยมี สัมมาวาจา สัมมากัมมันตะ สัมมาอาชีวะ เป็นองค์แห่งศีล
• แสดงว่าการภาวนาจะสมบูรณ์ก็ต่อเมื่อมีศีลเป็นฐาน
สรุปจากพระสูตร
1. โสดาบันอาจพร่องศีลได้ ในบางครั้ง เช่น เผลอพูดคำหยาบ แสดงอารมณ์โกรธ หรือมีราคะเบาบาง แต่จะไม่ทำผิดร้ายแรงจนตกอบาย
2. หากพลาดพลั้ง โสดาบันจะรู้ตัว แก้ไขตนเอง ไม่ปกปิด ไม่เพิกเฉย (สีลสูตร)
3. ภาวนาไม่สามารถใช้แทนศีลได้ แต่ช่วยขัดเกลาจิตใจให้รักษาศีลได้มั่นคงขึ้น (มหาจัตตารีสกสูตร)
4. โสดาบันไม่สามารถกลับไปเป็นปุถุชนอีกแล้ว และมุ่งไปสู่การละกิเลสต่อไปจนถึงพระอรหันต์ (อริยสูตร)
ดังนั้น โสดาบันอาจพร่องศีลได้ แต่จะไม่หลงผิดจนกลับไปเป็นปุถุชนอีก และจะใช้ปัญญาและภาวนาแก้ไขตนเองเสมอ
พระพุทธเจ้าตรัสว่า “ผู้ถึงกระแสธรรมแล้วย่อมมีที่หมายแน่นอน คือการตรัสรู้ในที่สุด” (อังคุตตรนิกาย) ดังนั้น แม้โสดาบันจะพร่องศีลได้ แต่ย่อมไม่ผิดศีลอย่างร้ายแรง และยังคงมุ่งสู่การละสังโยชน์ให้หมดสิ้นในอนาคต
#Siamstr #พุทธวจนะ #พุทธวจน #ธรรมะ #nostr