Tanachart on Nostr: ๔๗. เนื่องในความงาม ...
๔๗. เนื่องในความงาม
ระเบียบวินัยกับความงาม (There is no great art without discipline) (๑๔)
เสขิยธรรม : เคยคุยกับคุณอังคาร (อังคาร กัลยาณพงศ์) ซึ่งกล่าวทำนองว่า ตัวเองก็รู้อยู่ว่าเป้าหมายมันน่าจะอยู่ที่ไหน แต่ใจที่มันแนบแน่นอยู่กับความงามของศิลปะ อยู่กับความไพเราะของบทกวี นี่มันทำให้ยากที่จะละไป
เขมานันทะ : ผมว่าเราต้องนิยามคำว่า วาสนา นะ ซึ่งเป็นตัวไขคำถามนี้น่าจะได้ เราได้ยินคำนี้บ่อยจากปู่ย่าตายายของเรานี่ และก็ก่อนจะเข้ามาสู่คำนี้ ผมอยากจะโยงไปสู่การหยิบความหมายทางตะวันตกมาใช้ผิดที่ผิดทาง เช่น เรามักจะได้ยินคนวิพากษ์วิจารณ์ผู้อื่นว่า คนนี้เป็นโรแมนติก คนนี้เป็นเรียลิสติก คนนี้เป็นเซอร์เรียลิสติก
จริงๆ เราคว้าเอามาตรฐานตะวันตกเข้ามามองแล้วครับ แต่ถ้าตะวันออกหรือชาวพุทธนั้นเรามองจริต วาสนาของเขา แล้วทุกจริตเมื่อลุถึงธรรมแล้ว ทุกวาสนาดีทั้งนั้น แล้วเขาก็โปรดสัตว์อื่นด้วยจริตวาสนาของเขานั่นเอง
เคยได้ยินไหมครับ พระพุทธเจ้าโปรดสัตว์ด้วยพระบารมี พระพุทธเจ้าท่านทรงตรัสว่าสัตว์ทั้งหลายคบกันด้วยธาตุ ผู้ที่ชอบการศึกษาพหูสูตก็ตามหลังพระอานนท์ จริตวาสนาไม่ใช่สิ่งเลวร้าย แต่ว่าถ้าทางตะวันตก คนนี้เป็นคนโรแมนติกค่อนข้างถูกเหยียดๆ ไม่เรียลิสติกเลย... ทำนองนั้น! ตรงนี้สำคัญ ผมว่าเรามักจะพลาดจุดนี้เรื่อย เราเอา standard ตะวันตกส่อง แล้วก็ผลักของเราทิ้งก่อน แล้วก็แทนที่ด้วยตะวันตกทีละเรื่องๆ
ดังนั้นถ้าเรามองแบบตะวันออกนะครับ ว่าคนที่มีหัวทางศิลปะทำไมจะต้องเลิก ทำไมไม่ใช้ให้เป็นประโยชน์กับพระศาสนาเสีย พระปิลินทวัชชะพูดหยาบ วาสนาของท่านอย่างนั้น ในที่สุดท่านก็โปรดสัตว์ของท่านด้วยคำหยาบๆ ของท่าน คือว่ามันจะมีประโยชน์หมดถ้าเข้าถึงธรรมได้ ก็รู้กันอยู่นะครับ พระปิลินทวัชชะ เวลาญาติโยมมาฟังเทศน์ท่าน ท่านเริ่มต้นด้วยคำว่า “อ้ายถ่อยทั้งหลาย” ต้องด่าโยมก่อน นี่เป็นวาสนาของท่าน พระสารีบุตรก็มีวาสนา เจอแหล่งน้ำก็กระโดด แทนที่จะค่อยๆ เดิน แต่แล้ววาสนาเหล่านี้ ซึ่งก่อนหน้านี้อาจจะเป็นอุปสรรค แต่หลังจากท่านบรรลุโพธิญาณแล้ว กลับเป็นอุปการะช่วยคนที่มีกิเลสวาสนาคล้ายคลึงกับท่านได้
ถ้าเป็นหมอทำไมต้องเลิกรักษาคน ก็รักษาต่อไป แล้วก็ภาวนาด้วย ผมคิดว่าประเด็นนี้เรื่องสำคัญนะ ไม่ใช่ว่าหันมาสนใจธรรมะ โกนหัวบวชชีหมดเรื่องเลย นี่มันถูกหรือ ถ้าวาดรูปอยู่ก็วาดต่อไป แต่ว่าค่อยๆ เคี่ยวกรำมันเข้าสู่บทภาวนาให้จงได้ แล้วมันจะพิสูจน์ความจริงออกมาว่าการหนีความจริงนั้นใช้ไม่ได้ตลอดกาล การเผชิญกับความจริงนั้นต่างหากที่เป็นมรรค แล้วก็ค้นให้ลึกเข้าสู่ธรรมชาติแท้ของตัวเอง
สัมภาษณ์ท่านเขมานันทะ ที่บ้านบัวขาว เมื่อวันที่ ๑๕ พฤษภาคม ๒๕๔๓
“เนื่องในความงาม” เป็นผลงานที่รวบรวมบทสนทนาและบทสัมภาษณ์ของท่านเขมานันทะ ในประเด็นเกี่ยวกับสุนทรียศาสตร์-ศิลปะและความงาม ซึ่งมีมุมมองในมิติทางศาสนาไว้อย่างหนักแน่นลึกซึ้ง อันมีที่มาจากการภาวนาและขัดเกลาชีวิตด้านใน (บางมุมมองท่านได้นำเสนอเปรียบเทียบความงามระหว่างโลกตะวันออกกับโลกตะวันตก) “เนื่องในความงาม” พิมพ์ครั้งแรก พฤษภาคม ๒๕๔๖ โดย สนพ.อมรินทร์
#GM #Siamstr
ระเบียบวินัยกับความงาม (There is no great art without discipline) (๑๔)
เสขิยธรรม : เคยคุยกับคุณอังคาร (อังคาร กัลยาณพงศ์) ซึ่งกล่าวทำนองว่า ตัวเองก็รู้อยู่ว่าเป้าหมายมันน่าจะอยู่ที่ไหน แต่ใจที่มันแนบแน่นอยู่กับความงามของศิลปะ อยู่กับความไพเราะของบทกวี นี่มันทำให้ยากที่จะละไป
เขมานันทะ : ผมว่าเราต้องนิยามคำว่า วาสนา นะ ซึ่งเป็นตัวไขคำถามนี้น่าจะได้ เราได้ยินคำนี้บ่อยจากปู่ย่าตายายของเรานี่ และก็ก่อนจะเข้ามาสู่คำนี้ ผมอยากจะโยงไปสู่การหยิบความหมายทางตะวันตกมาใช้ผิดที่ผิดทาง เช่น เรามักจะได้ยินคนวิพากษ์วิจารณ์ผู้อื่นว่า คนนี้เป็นโรแมนติก คนนี้เป็นเรียลิสติก คนนี้เป็นเซอร์เรียลิสติก
จริงๆ เราคว้าเอามาตรฐานตะวันตกเข้ามามองแล้วครับ แต่ถ้าตะวันออกหรือชาวพุทธนั้นเรามองจริต วาสนาของเขา แล้วทุกจริตเมื่อลุถึงธรรมแล้ว ทุกวาสนาดีทั้งนั้น แล้วเขาก็โปรดสัตว์อื่นด้วยจริตวาสนาของเขานั่นเอง
เคยได้ยินไหมครับ พระพุทธเจ้าโปรดสัตว์ด้วยพระบารมี พระพุทธเจ้าท่านทรงตรัสว่าสัตว์ทั้งหลายคบกันด้วยธาตุ ผู้ที่ชอบการศึกษาพหูสูตก็ตามหลังพระอานนท์ จริตวาสนาไม่ใช่สิ่งเลวร้าย แต่ว่าถ้าทางตะวันตก คนนี้เป็นคนโรแมนติกค่อนข้างถูกเหยียดๆ ไม่เรียลิสติกเลย... ทำนองนั้น! ตรงนี้สำคัญ ผมว่าเรามักจะพลาดจุดนี้เรื่อย เราเอา standard ตะวันตกส่อง แล้วก็ผลักของเราทิ้งก่อน แล้วก็แทนที่ด้วยตะวันตกทีละเรื่องๆ
ดังนั้นถ้าเรามองแบบตะวันออกนะครับ ว่าคนที่มีหัวทางศิลปะทำไมจะต้องเลิก ทำไมไม่ใช้ให้เป็นประโยชน์กับพระศาสนาเสีย พระปิลินทวัชชะพูดหยาบ วาสนาของท่านอย่างนั้น ในที่สุดท่านก็โปรดสัตว์ของท่านด้วยคำหยาบๆ ของท่าน คือว่ามันจะมีประโยชน์หมดถ้าเข้าถึงธรรมได้ ก็รู้กันอยู่นะครับ พระปิลินทวัชชะ เวลาญาติโยมมาฟังเทศน์ท่าน ท่านเริ่มต้นด้วยคำว่า “อ้ายถ่อยทั้งหลาย” ต้องด่าโยมก่อน นี่เป็นวาสนาของท่าน พระสารีบุตรก็มีวาสนา เจอแหล่งน้ำก็กระโดด แทนที่จะค่อยๆ เดิน แต่แล้ววาสนาเหล่านี้ ซึ่งก่อนหน้านี้อาจจะเป็นอุปสรรค แต่หลังจากท่านบรรลุโพธิญาณแล้ว กลับเป็นอุปการะช่วยคนที่มีกิเลสวาสนาคล้ายคลึงกับท่านได้
ถ้าเป็นหมอทำไมต้องเลิกรักษาคน ก็รักษาต่อไป แล้วก็ภาวนาด้วย ผมคิดว่าประเด็นนี้เรื่องสำคัญนะ ไม่ใช่ว่าหันมาสนใจธรรมะ โกนหัวบวชชีหมดเรื่องเลย นี่มันถูกหรือ ถ้าวาดรูปอยู่ก็วาดต่อไป แต่ว่าค่อยๆ เคี่ยวกรำมันเข้าสู่บทภาวนาให้จงได้ แล้วมันจะพิสูจน์ความจริงออกมาว่าการหนีความจริงนั้นใช้ไม่ได้ตลอดกาล การเผชิญกับความจริงนั้นต่างหากที่เป็นมรรค แล้วก็ค้นให้ลึกเข้าสู่ธรรมชาติแท้ของตัวเอง
สัมภาษณ์ท่านเขมานันทะ ที่บ้านบัวขาว เมื่อวันที่ ๑๕ พฤษภาคม ๒๕๔๓
“เนื่องในความงาม” เป็นผลงานที่รวบรวมบทสนทนาและบทสัมภาษณ์ของท่านเขมานันทะ ในประเด็นเกี่ยวกับสุนทรียศาสตร์-ศิลปะและความงาม ซึ่งมีมุมมองในมิติทางศาสนาไว้อย่างหนักแน่นลึกซึ้ง อันมีที่มาจากการภาวนาและขัดเกลาชีวิตด้านใน (บางมุมมองท่านได้นำเสนอเปรียบเทียบความงามระหว่างโลกตะวันออกกับโลกตะวันตก) “เนื่องในความงาม” พิมพ์ครั้งแรก พฤษภาคม ๒๕๔๖ โดย สนพ.อมรินทร์
#GM #Siamstr